Stichting Behoud Grote Kerk
In het hart van Alkmaar staat de Grote Sint Laurenskerk. Eeuwenlang een huis van de godsdienst, nu een gemeenschapshuis. De Grote Kerk heeft een belangrijke plek verworven in Alkmaar als centrum van inspiratie en culturele ontmoeting. De historische uitstraling van het gebouw draagt bij aan elke voorstelling, expositie en evenement dat hier gehouden wordt. De Stichting Behoud Grote Kerk is eigenaar van dit grootste rijksmonument van Alkmaar en zorgt sinds 1986 voor het onderhoud en de restauratie ervan. Het houdt de rijke (bouw)geschiedenis van de kerk levend, zodat Alkmaarders en bezoekers aan de stad er blijvend van kunnen genieten.
Ons bestuur
Voorzitter
Eddo Carels
Architect
“Behoud van erfgoed begint bij betrokkenheid; in technische zin, door het vertellen van verhalen en het delen van kennis, zodat het gemeenschappelijk bezit beleefd, gebruikt en doorgegeven wordt.”
Secretaris/penningmeester
Jos Krieckaert
Adviseur/toezichthouder
“Samen met andere betrokken partijen verleden, heden en toekomst van de Grote Kerk verbinden en zo het erfgoed duurzaam in stand houden gericht op een verrassend gebruik door velen. Dat inspireert mij om bij de stichting betrokken te zijn.”
Paul Winder
Bouwkundig adviseur
“Als Alkmaarder ben ik opgegroeid met de imposante Grote Kerk als markant punt in de stad. Hoe mooi is het om dan nu betrokken te zijn bij de instandhouding ervan.”
Lisa Oskamp
Docent geschiedenis
“De Grote Kerk is al eeuwenlang het middelpunt van Alkmaar en ik zet mij graag in om dat zo te houden.”
Henk Adriaanse
Lokaal politicus en klimaatburgemeester
“Behoud van erfgoed is van groot belang, gegeven het feit dat de schoonheid van de oude stenen meesterwerken tot in de eeuwen der eeuwen nooit meer benaderd zal worden.”
Fotografie door Erik Boschman
Kleine historie van de Grote Kerk
In 1470 waagt de stad Alkmaar zich aan een ambitieus project: de bouw van een kerk die de grootsheid en alomtegenwoordigheid van het geloof moet weerspiegelen. Vanaf het begin wordt de Grote Sint Laurenskerk simpelweg ‘de grote kerk’ genoemd. 48 jaar en veel bloed, zweet en tranen later is het resultaat in volle glorie te bewonderen: een basiliek in de stijl van de Brabantse gotiek. Met 26 vrijstaande kolommen die de gewelven en overkluizing dragen. Het gebouw is 35 meter hoog en heeft een kruislengte van 85 meter bij 56 meter. Het maakt de Grote Kerk tot op de dag van vandaag de grootste kerk van Noord-Holland boven het Noordzeekanaal.
Maar niet alleen de omvang van de kerk is indrukwekkend, dat is ook het interieur. Het huisvest twee wereldberoemde orgels: het Van Covelens koororgel – het oudste nog bespeelbare orgel van Europa – en het Van Hagerbeer/Schnitger of Grote orgel. Beroemd zijn ook de gewelfschildering Het Laatste Oordeel van Jacob van Oostsanen boven het centrale koor en de beschilderde orgelluiken van de Alkmaarse kunstenaar Caesar van Everdingen.
In de zestiende eeuw schilderde Maarten van Heemskerck het Laurentius-altaarstuk, het grootste beschilderde altaarstuk ooit in de Nederlanden gemaakt. Het is helaas niet meer te zien in de Grote Kerk, want het werd na de Reformatie verkocht aan Zweden. Sinds 2023 is wel Het Grote Raam te bewonderen, het grootste glas-in-lood raam van het Europese vasteland. Dit is ontworpen door Fiona Tan ter ere van 450 jaar Alkmaars ontzet .
Kortom, de Grote Kerk vertegenwoordigt een onschatbare cultuurhistorische waarde, waar we met elkaar zuinig op moeten zijn.
Lees meer over de geschiedenis van de kerk op Wikipedia.
Je kunt ook een digitale rondleiding maken.
De grootste kerk van Noord-Holland boven het Noordzeekanaal
Onze partners
Stichting TAQA Theater De Vest – Grote Kerk
Dat de Grote Kerk bruist van activiteiten, is te danken aan TAQA De Vest. Dit theater, gelegen tegenover de Grote Kerk aan het Canadaplein, verzorgt de culturele programmering en het praktische beheer van het gebouw. Vooral door hun inzet heeft de Grote Kerk zich ontpopt tot huiskamer van de regio Alkmaar. Een plek waar je kunt genieten van kunst, cultuur en bijzondere evenementen.
Stichting Vrienden van de Grote Sint Laurenskerk
Een monument heeft altijd zorg nodig, het is nooit ‘af’. Gelukkig kunnen wij terugvallen op de ‘Vrienden’. Zij organiseren evenementen in de Grote Kerk, zoals Vriendenbock en Vini Amici, waarvan de opbrengsten gaan naar restauratie & verbeterwerkzaamheden. Ze dragen hiermee ook bij aan de functie van verbinding van de Grote Kerk.
Gemeente Alkmaar
Als stichting onderhouden wij een nauwe relatie met Gemeente Alkmaar. De gemeente maakt door middel van subsidies de instandhouding en het gebruik van de Grote Kerk mede mogelijk. Zij verleent ook de vergunningen bij onderhoud en restauraties.
Vrienden van het Orgel
Naast de Stichting Vrienden van de Grote Sint Laurenskerk is er nog een vriendengroep actief rond de kerk. De Vrienden van het Orgel promoot de historische orgels die in het gebouw aanwezig zijn, en helpt bij de organisatie van orgelconcerten.
De huiskamer van Alkmaar en omgeving
Onze projecten
Recent uitgevoerde projecten
Restauratie van de gewelfschotels
Wie in de Grote Kerk naar boven kijkt, ziet ornamenten in de vorm van ronde schotels met stralen die aan het gewelf bevestigd zijn. Deze gewelfschotels bevinden zich op de plekken waar de gewelfribben samenkomen. Als het goed is ogen zij vrijwel allemaal weer als nieuw. In totaal zijn er veertien gerestaureerd, inclusief de grote schotel met het ‘Lam Gods’ in het midden van de kerk. Dat gebeurde in verschillende fases. Er moest een hoogwerker aan te pas komen om de schotels los te maken. Nadat zij in het atelier schoongemaakt en hersteld zijn, zijn ze weer teruggeplaatst.
Uitgevoerd: 2019 en 2023
Opdrachtgever: Stichting Behoud Grote Kerk
Uitvoerders: Edwin van den Brink (restauratie)
Sponsoren: Stichting Vrienden van de Grote Sint Laurenskerk, Provincie Noord-Holland
Restauratie van de Consistorie
Film van Haakma Wagenaar & v.d. Brink
Als de kerkenraad, het hoogste orgaan van een plaatselijke protestante kerkgemeenschap, vergaderde, deed ze dat in de chique Consistoriekamer. Ook de Grote Kerk heeft zo’n Consistorie. In de periode dat het stadhuis aan de Langestraat nog in aanbouw was, vonden hier ook officiële stedelijke ontvangsten plaats. In de loop van de tijd is deze zaal in verval geraakt. In 2019 is begonnen met de restauratie ervan. Speciale aandacht was er voor het houten gewelfbeschot dat in originele staat is teruggebracht, inclusief de schilderingen van zes wapenschilden. Zij schitteren weer in hun volle samenhang en heraldische betekenis. Ook het vaste meubilair is opgeknapt en de zaal is opnieuw ingericht met modern meubilair en verlichting. Daardoor is een ruimte ontstaan die – net als vroeger – geschikt is voor waardige bijeenkomsten.
Uitgevoerd: 2018 en 2019
Opdrachtgever: Stichting Behoud Grote Kerk
Uitvoerders: Edwin van den Brink, Willem Haakman Wagenaar (gewelfrestauratie), Pieter Koorn (restauratie vast meubilair), Pronk Restauratie (bouwkundig herstel), De Monumentenman (begeleiding) en Opera (nieuwe inrichting).
Sponsoren: Gemeente Alkmaar, Provincie Noord-Holland, Cultuurfonds, Dinamofonds en Huis van Zessen. De inrichting en meubilering van de Consistorie is verzorgd door Stichting TAQA Theater De Vest – Grote Kerk.
De metamorfose van Het Grote Raam
Een nieuw meesterwerk toegevoegd aan de Grote Kerk
Uitgevoerd: 2023
Initiatief, ontwikkeling en funding: Stichting Het Grote Raam
Opdrachtgever (voor de uitvoering): Stichting Behoud Grote Kerk
Uitvoerders: Fiona Tan (ontwerp), Derix Glasstudios (vervaardiging glazen panelen)
Sponsoren: De Alkmaarse bevolking, Gemeente Alkmaar, Mondriaan Fonds, VSB Fonds, Cultuurfonds, BPD Cultuurfonds, Hofstee Stichting en Provincie Noord-Holland.
De restauratie en verplaatsing van het 8 oktober wandbord
Naast Het Grote Raam vond op 6 oktober 2023 ter gelegenheid van 450 jaar Alkmaar Ontzet een andere onthulling plaats. Het ging hier om een gerestaureerd wandbord met een Latijnse boodschap die zoveel betekent als: ‘Op acht oktober ging vanuit Alkmaar het licht stralen’. Het vermoeden is dat dit object oorspronkelijk hing in het zuidtranseptvenster met het gebrandschilderde glasvenster ‘Het beleg van Alkmaar’. Het glasvenster verdween en het wandbord werd verhangen. Maar toen bleek dat er een nieuw gebrandschilderd groot raam in het zuidtransept zou komen, ontstond ook het plan om het wandbord op te knappen en op zijn originele plek terug te hangen. De tekst sluit namelijk thematisch naadloos aan op Fiona Tans’ ontwerp ‘Het licht van de vrijheid’.
Uitgevoerd: 2023
Opdrachtgever: Stichting Behoud Grote Kerk
Uitvoerders: Jazzy de Groot (restauratie), Renate Oosterloo (dateringsonderzoek en archiefonderzoek)
Sponsoren: Gemeente Alkmaar, Provincie Noord-Holland, Huis van Zessen en Victoriefonds.
Projecten in uitvoering
Vier toegangen
Wie de Grote Kerk niet zo goed kent, zal even moeten zoeken naar de entree. De hoofdingang is verdekt opgesteld, in de luwte van de belangrijkste fiets- en looprichtingen. Zoiets past niet bij de laagdrempelige voorziening die de Grote Kerk wil zijn. Daarom is het streven om de overige drie ingangen die de kerk rijk is, open te stellen voor publiek. Dat is mogelijk, als er goede tochtvoorzieningen worden aangebracht. Tegelijkertijd willen we het wandelpad om de kerk in ere herstellen. Zo kan het gebouw vanuit elke windstreek gemakkelijk betreden worden.
De restauratie van de Librije
Toekomstige projecten
- Schilderwerk buitenzijde
- Verduurzamingsactiviteiten
- Wijzerplaten schilderen en verguldwerk herstellen van de Vieringtoren
- Herstel scheuren en aanpak betonrot van de westgevel
- Herstelwerk vensters, kettingankers en hoogkoor van de noord-oostgevel
Onze sponsoren
De Stichting Behoud Grote Kerk bedankt haar sponsoren. Door de subsidies die zij beschikbaar stellen voor onderhoud en restauraties, dragen zij bij aan het behoud van het grootste rijksmonument van Alkmaar en de belangrijke waarde die het gebouw heeft. Voor kunst-, cultuur- en geschiedenisliefhebbers uit Alkmaar en ver daarbuiten. Nu en in de toekomst.
Documenten van het bestuur
Contact
Wilt u meer weten over onze stichting of de projecten die wij uitvoeren? Wilt u een donatie doen of iets nalaten, omdat de instandhouding van de Grote Kerk u aan het hart gaat? Laat het ons weten. Wij nemen dan contact met u op.
De Stichting Behoud Grote Kerk heeft een culturele ANBI-status. Dat betekent dat uw donatie aftrekbaar is van de belasting, mits het aan alle aftrekvoorwaarden voldoet. Een culturele ANBI-status is voor schenkers nog gunstiger dan een normale ANBI-status.
Contactgegevens:
Postadres: Lijsterbeslaan 52,
1829 HC Oudorp NH
info@behoudgrotekerkalkmaar.nl
Connect met ons op LinkedIn